1. Karbonmonoksit (CO)
Kaynak: Tam yanmamış yakıtlar, odun, kömür, gaz ve petrol türevlerinin yanması.
Tehlikeleri: Renk ve kokusuzdur, oksijen taşıma fonksiyonunu engeller, baş dönmesi, bayılma, beyin hasarı ve ölüm riski oluşturur.
Maruz Kalma Belirtileri: Baş ağrısı, baş dönmesi, halsizlik, mide bulantısı, hızla bilinç kaybı.
2. Karbondioksit (CO₂)
Kaynak: Tam yanma sırasında oluşur, odun, kömür, doğalgaz gibi yakıtların eksik yanması sonucu ortaya çıkar.
Tehlikeleri: Yüksek konsantrasyonları oksijen seviyesini düşürür, boğulma riski oluşturur.
Maruz Kalma Belirtileri: Baş ağrısı, halsizlik, nefes darlığı, göğüs ağrısı.
3. Sülfür Dioksit (SO₂)
Kaynak: Kömür ve diğer fosil yakıtların yanması, sanayi tesislerinde yaygın olarak görülür.
Tehlikeleri: Solunum yollarını tahriş eder, astım, bronşit gibi rahatsızlıklara yol açabilir.
Maruz Kalma Belirtileri: Öksürük, boğazda yanma hissi, gözlerde tahriş, nefes darlığı.
4. Amonyak (NH₃)
Kaynak: Plastik, sentetik malzemelerin yanması ve soğutma sistemlerinden salınır.
Tehlikeleri: Solunum yollarını tahriş eder, cilt ve gözlerde yanmaya neden olabilir, boğulma riski yaratır.
Maruz Kalma Belirtileri: Gözlerde yanma, boğazda rahatsızlık, öksürük, solunum zorluğu.
5. Hidrojen Siyanür (HCN)
Kaynak: Plastik ve sentetik malzemelerin yanmasından açığa çıkar.
Tehlikeleri: Çok hızlı zehirler, oksijen taşıma fonksiyonunu engeller ve ölümcül olabilir.
Maruz Kalma Belirtileri: Baş dönmesi, baş ağrısı, bulantı, hızlı bilinç kaybı, ölüm.
6. Formaldehit (CH₂O)
Kaynak: Ahşap, plastik ve bazı inşaat malzemelerinin yanması.
Tehlikeleri: Göz ve solunum yollarını tahriş eder, kanserojen olabilir.
Maruz Kalma Belirtileri: Gözlerde yanma, burun ve boğazda tahriş, baş dönmesi.
7. Yangın Sonrası Zehirli Gazlara Karşı Alınacak Önlemler
- Acil durum maskeleri ve oksijen tüpleri kullanılmalıdır.
- Yangın bölgesine girmeden önce gaz seviyeleri ölçülmelidir.
- Zehirli gazların dışarı atılması sağlanmalıdır.
- Acil durum planları ve eğitimler düzenlenmelidir.
8. Mevzuat ve Standartlar
- NFPA 1670 – Teknik Kurtarma Standartları
- ISO 45001 – İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
- TS EN 13384-1 – Baca Sistemleri: Tasarım, Performans
- Binalarda Yangın Güvenliği Yönetmeliği