1. Patlayıcı Toz Nedir?

Patlayıcı tozlar, ince yapılı, yanıcı katı partiküllerin havada belirli bir yoğunlukta dağılması ve bir tutuşma kaynağıyla temas etmesi sonucu ani yanma veya patlama meydana getiren maddelerdir. Kapalı alanlarda ciddi yangın ve patlama riski oluştururlar.

2. Patlayıcı Özelliği Olan Tozlar

- Un, nişasta, şeker (Gıda sanayi)
- Ağaç talaşı, MDF tozu (Mobilya, marangozhaneler)
- Kömür tozu (Enerji, madencilik)
- Alüminyum, magnezyum (Metal işleme)
- Plastik tozları (Plastik üretimi)

3. Patlama Koşulları (Toz Patlama Beşgeni)

1. Yanıcı toz
2. Havada asılı (dağılmış) halde olması
3. Yeterli yoğunlukta bulunması
4. Oksijen (hava)
5. Tutuşturucu kaynak (kıvılcım, sürtünme, sıcak yüzey, statik elektrik)

4. Önleyici Tedbirler

- Ortamda toz birikmesi önlenmeli (temizlik, havalandırma)
- Patlayıcılık testi yaptırılmalı (Kst, Pmax)
- Toz filtreleri ve siklon sistemleri kullanılmalı
- ATEX bölgelemesi yapılmalı
- Topraklama ve antistatik kıyafet kullanılmalı
- Elektrikli ekipmanlar Ex-proof olmalı
- Yangın algılama ve bastırma sistemleri kurulmalı

5. Riskli Durumlar

- Silo boşaltımı ve torba dolumu sırasında toz çıkışı
- Filtre ve fan ekipmanlarında tutuşma
- Elektrik panolarında ark oluşması
- Aşırı sıcak yüzeylerle temas
- Temizlik sırasında bastırılan toz bulutu

6. Yasal Mevzuat ve Standartlar

- ATEX 137 ve 114 Direktifleri
- TS EN 1127-1: Patlayıcı Ortamlar – Patlamanın Önlenmesi ve Korunma
- 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
- Ex ortam risk değerlendirme raporu hazırlanması zorunludur